Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest jednym z umownych ustrojów majątkowych, które zostały opisane w Kodeksie cywilnym (dalej jako: „k.c.”). Małżonkowie mogą zawrzeć taką umowę i dzięki temu w trakcie trwania małżeństwa będą istniały tylko majątki osobiste, a w momencie ustania tego ustroju (na przykład na skutek rozwodu lub separacji) następuje wyrównanie dorobków. Czym dokładnie jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków? Co rozumiemy pod pojęciem dorobku? Czy ten ustrój majątkowy jest korzystny dla małżonków? Na te i inne pytania znajdziecie Państwo odpowiedź w niniejszym wpisie blogowym.
Jakie wyróżniamy ustroje majątkowe małżeńskie?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wyżej wskazany ustrój majątkowy (wspólność majątkowa małżeńska) ma charakter ustawowy. Oznacza to, że jeżeli małżonkowie nie zawrą dodatkowej umowy w tym zakresie, to taki ustrój będzie obowiązywał w ich małżeństwie.
Zgodnie bowiem z art. 47 § 1 k.c. małżonkowie mogą przez umową zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że taka umowa nie musi obowiązywać „dożywotnio”. Małżonkowie mają możliwość jej zmiany lub rozwiązania. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.
Obok ustroju ustawowego istnieją ustroje umowne, które dają dużą „elastyczność” małżonkom w zakresie sposobu ukształtowania ich przyszłych relacji majątkowych. W Polsce zaczynają cieszyć się coraz większą popularnością i nie są już odbierane tak bardzo negatywnie.
W praktyce wyróżniamy trzy ustroje umowne, a mianowicie:
– wspólność majątkowa (art. 48 k.c. i następne);
– rozdzielność majątkowa (art. 51 k.c. i następne);
– rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków (art. 51 (2) k.c. i następne).
W tym wpisie przyjrzymy się trzeciemu ustrojowi umownemu, a mianowicie wytłumaczę Państwu na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków i kiedy jej wprowadzenie będzie miało uzasadnienie.
Czym jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest jednym z umownych małżeńskich ustrojów majątkowych (szczególnym rodzajem rozdzielności majątkowej), który polega na tym, że w czasie trwania małżeństwa nie istnieje majątek wspólny małżonków, a jedynie poszczególne majątki osobiste męża i żony. Dopiero w momencie ustania tego ustroju, na przykład w wyniku rozwodu, separacji lub rozwiązania umowy o rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, następuje przeliczenie i wyrównanie dorobków.
Co składa się na dorobek każdego z małżonków?
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej.
Małżonkowie mają dużą swobodę w zakresie ustalenia sposobu obliczania dorobków. Jeżeli jednak tego nie zrobią – zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu cywilnego.
Przy obliczaniu dorobków pomija się przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej oraz przedmioty wymienione w art. 33 pkt 2, 5-7, 9 k.c. (przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, prawa niezbywalne, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy) oraz przedmioty nabyte w zamian za nie, natomiast dolicza się wartość:
– darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób;
– usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka;
– nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.
Musicie Państwo pamiętać, że dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – sposób wyrównania dorobków
W przypadku rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków kluczowe znaczenie ma sposób rzeczonego wyrównania.
Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa.
Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków.
Jeżeli nie będziecie Państwo w stanie wypracować porozumienia w zakresie wyrównania dorobków (w czym rzecz jasna może okazać się nieoceniona pomoc adwokata), to o wyrównaniu będzie rozstrzygał Sąd – na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego.
Rekomenduję jednak drogę polubowną – jest tańsza i szybsza, a każda sprawa w Sądzie pochłania czas i środki – chociażby na koszty sądowe i profesjonalną reprezentację prawną.
Wyrównanie dorobków w razie śmierci jednego z małżonków
W razie śmierci jednego z małżonków, wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu.
Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z żądaniem zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
W przeciwnym razie nie będą mogli domaga się zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków – co niejednokrotnie może być krzywdzące i niesprawiedliwe.
Podsumowanie
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków, po spełnieniu pewnych przesłanek, pozwala na bardziej sprawiedliwie i równomierne rozdzielenie majątku pomiędzy małżonków. Niemniej jednak w niektórych sytuacjach korzystne będzie zawarcie innej umowy majątkowej małżeńskiej. Przed podjęciem decyzji w sprawie wyboru ustroju majątkowego warto skonsultować swoją sprawę z adwokatem. Profesjonalny pełnomocnik przeanalizuje Państwa sytuacje i zaproponuje najlepsze rozwiązania, które pozwolą uniknąć różnego rodzaju sporów w przyszłości.
Niniejszy wpis nie stanowi porady prawnej w rozumieniu przepisów ustawy Prawo o adwokaturze. Jeżeli znajdujecie się Państwo w podobnej sytuacji i chcecie uzyskać wsparcie prawne – zapraszam do nawiązania kontaktu. Przyjrzę się Państwa sprawie i zaproponuję odpowiednią strategię działania.