Czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie?

Czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie – katalog osób uprawnionych do zachowku

Zachowek to uprawnienie w zakresie żądania zapłaty określonej sumy pieniężnej, które skierowane jest przez osoby należące do kręgu osób najbliższych spadkodawcy, w razie gdy zostały pominięte w spadkobraniu. Elementarne zasady sprawiedliwości społecznej zdeterminowały konieczność wprowadzenia takiej instytucji do naszego porządku prawnego.

Oczywiście poza wszelką wątpliwością pozostaje fakt, że rodzeństwo – przynajmniej w potocznym rozumieniu – stanowi najbliższą rodzinę spadkodawcy. Mogłoby się zatem zdawać, że pytanie, czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie jest nieuzasadnione – wobec oczywistości odpowiedzi.

Krąg osób uprawnionych do zachowku jest dość wąski i został określony w art. 991 Kodeksu cywilnego (dalej jako: „k.c.”). Zapłaty zachowku mogą domagać się zatem:

– zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki);

– małżonek spadkodawcy (jeżeli w momencie śmierci spadkodawcy nadal istniał związek małżeński i nie orzeczono separacji);

– rodzice spadkodawcy.

Musicie Państwo jeszcze pamiętać o jednym ważnym warunku, a mianowicie dana osoba może domagać się zapłaty zachowku, jeżeli faktycznie dziedziczyłaby po spadkodawcy na mocy ustawy. W praktyce trzeba zatem wziąć pod uwagę zasady kolejności dziedziczenia, które również zostały opisane w k.c.

Mając na uwadze powyższe – czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie? Jak Państwo widzą rodzeństwo nie jest uprawnione do domagania się zapłaty zachowku. Oznacza to, że zachowek nie należy się rodzeństwu po bezdzietnym bracie. Bynajmniej nie przesądza to jednak jeszcze, że brat lub siostra nie mogą brać udziału w spadkobraniu. Jeżeli zmarły brat pozostawił po sobie testament, to pozostaje jeszcze jedna możliwość, a mianowicie próba unieważnienia testamentu.

Czy rodzeństwo może domagać się unieważnienia testamentu?

Jeżeli okazałoby się, że testament nie został sporządzony skutecznie, to dziedziczenie będzie przebiegało według zasad opisanych w k.c. W pierwszej kolejności powołane z ustawy do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek – dziedziczą oni w częściach równych, a sama część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W braku zstępnych spadkodawcy (jak w omawianym przypadku) powołani do spadku z ustawy są jego małżonek i rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Rodzeństwo nie jest zatem wykluczone z kręgu osób uprawnionych do spadkobrania. Co prawda nie zajmuje wysokiej pozycji w wyżej wskazanym zestawieniu, ale nie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której mogłoby spadkobrać.

W omawianym stanie faktycznym jest tylko jeden problem, a mianowicie testament sporządzony przez bezdzietnego brata.

Musicie Państwo pamiętać, że testament może być dotknięty różnego rodzaju wadami. Nierzadko zdarza się, że zostanie źle sporządzony z punktu widzenia zasad formalnych lub wystąpiły inne wadliwości (np. wady oświadczenia woli), które sprawiają, że nie będzie ważny. Wówczas pytanie, czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie jest nieuzasadnione, ponieważ dziedziczenie będzie następowało z mocy ustawy i hipotetycznie rodzeństwo będzie mogło wziąć w nim udział (jeżeli np. jedno z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku).

Sprawy dotyczące unieważnienia testamentu są trudne. W każdym przypadku rekomenduję, aby skonsultować swoją sprawę z adwokatem, który prowadzi sprawy spadkowe. Moją ofertę w tym zakresie znajdziecie Państwo na jednej z moich podstron specjalizacyjnych. Opisałem tam dokładnie przedmiot działalności mojej Kancelarii.

Podsumowanie – czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie

Czy należy się zachowek po bezdzietnym bracie? Odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Ustawodawca nie zaliczył rodzeństwa spadkodawcy do kręgu osób uprawnionych do domagania się zapłaty zachowku. Rodzeństwo może jednak brać udział w dziedziczeniu ustawowym po zmarłym bracie, ale najpierw musi doprowadzić do unieważnienia testamentu. Katalog przesłanek uzasadniających unieważnienie testamentu jest szeroki, ale same sprawy w tym przedmiocie nie należą do najłatwiejszych – na przykład z uwagi na trudności dowodowe.

Niniejszy wpis nie stanowi porady prawnej w rozumieniu przepisów ustawy Prawo o adwokaturze. Jeżeli znajdujecie się Państwo w podobnej sytuacji i chcecie uzyskać wsparcie prawne – zapraszam do nawiązania kontaktu. Przyjrzę się Państwa sprawie i zaproponuję odpowiednią strategię działania.